Tekst: Agnieszka Janusz, Agata Sobol
Przed nami sezon narciarski i wielu miłośników tego sportu marzy o “białym” tygodniu np. we Włoszech. Co należy jednak wiedzieć, zanim zaczniemy beztrosko szusować po pięknych alpejskich stokach? Czy na pewno znamy zasady Dekalogu narciarza? Czy jesteśmy świadomi, iż nasze wymarzone wakacje mogą zakończyć się poważnymi problemami? Jak zatem im zapobiec i jak się bronić przed ewentualnymi konsekwencjami wypadków? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.
Dekalog narciarza i obowiązujące normy
Pierwszy projekt Dekalogu narciarza powstał z inicjatywy sekcji La Spezia Panathlon International, stowarzyszenia o celach etycznych i kulturalnych, którego celem było i do dzisiaj jest szerzenie wartości sportowych oraz solidarności pomiędzy ludźmi i narodami. Dekalog został przyjęty we wrześniu 1963 roku i zaproponowany 16 ośrodkom narciarskim w Alpach. Była to zatem inicjatywa oddolna mająca na celu uregulowanie dziedziny sportu, która w tamtym czasie cieszyła się coraz większą popularnością. Wersja definitywna Dekalogu, po kilku uprzednich modyfikacjach, została przedstawiona na kongresie Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS) w Portoroz w 2002 roku.
Dekalog narciarza, obowiązujący również na włoskich stokach, ma następującą treść:
„1. Wzgląd na inne osoby
Każdy narciarz lub snowboardzista powinien zachować się w taki sposób, aby nie stwarzać niebezpieczeństwa ani szkody dla innej osoby.
2. Sposób jazdy na nartach i snowboardzie oraz panowanie nad prędkością
Każdy narciarz lub snowboardzista powinien kontrolować sposób jazdy. Powinien on dostosować szybkość i sposób jazdy do swoich umiejętności, rodzaju i stanu trasy, warunków atmosferycznych oraz natężenia ruchu.
3. Wybór kierunku jazdy
Narciarz lub snowboardzista nadjeżdżający od tyłu musi wybrać taki tor jazdy, aby nie spowodować zagrożenia dla narciarzy lub snowboardzistów znajdującym się przed nim.
4. Wyprzedzanie
Narciarz lub snowboardzista może wyprzedzać innego narciarza lub snowboardzistę z góry i z dołu, z prawej i z lewej strony pod warunkiem, że zostawi wystarczająco dużo przestrzeni wyprzedzanemu narciarzowi lub snowboardziście na wykonanie przez niego wszelkich zamierzonych lub niezamierzonych manewrów.
5. Ruszanie z miejsca i poruszanie się w górę stoku
Narciarz lub snowboardzista, wjeżdżając na oznakowaną drogę zjazdu, ponownie ruszając po zatrzymaniu się, czy też poruszając się w górę stoku, musi spojrzeć i w górę, i w dół stoku, aby upewnić się, że może to uczynić bez zagrożenia dla siebie i innych.
6. Zatrzymanie na trasie
O ile nie jest to absolutne konieczne, narciarz lub snowboardzista musi unikać zatrzymania się na trasie zjazdu w miejscach zwężeń i miejscach o ograniczonej widoczności. Po upadku w takim miejscu narciarz lub snowboardzista winien usunąć się z toru jazdy możliwie jak najszybciej.
7. Podchodzenie i schodzenie na nogach
Narciarz lub snowboardzista musi podchodzić lub schodzić na nogach wyłącznie skrajem trasy.
8. Przestrzeganie znaków narciarskich
Każdy narciarz lub snowboardzista winien stosować się do znaków narciarskich i oznaczeń tras.
9. Wypadki
W razie wypadku każdy narciarz lub snowboardzista winien udzielić poszkodowanym pomocy.
10. Obowiązek ujawnienia tożsamości
Każdy narciarz, snowboardzista, obojętnie czy sprawca wypadku, poszkodowany czy świadek musi w razie wypadku podać swoje dane osobowe”. (Dekalog Reguł Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS) – wersja 2002/2003 w tłumaczeniu zleconym przez SITN)
W 2003 roku włoski legislator uchwalił pierwszą krajową ustawę regulującą zasady bezpieczeństwa podczas uprawiania sportów zimowych takich jak narciarstwo zjazdowe czy biegowe. W art. 8-19 powyższej ustawy zostały określone zasady bezpieczeństwa, które powinny być przestrzegane przez narciarzy oraz snowboardzistów. Większość z nich pokrywa się z zasadami określonymi już wcześniej w Dekalogu narciarza, podając jednak ich bardziej rozbudowaną definicję. Nowością było wprowadzenie w ustawie obowiązku używania kasku dla małoletnich do 14 roku życia. Ustawa wprowadziła również obowiązek udzielenia pomocy osobie poszkodowanej na stoku – za brak jej udzielenia grozi kara administracyjna w wysokości od 250 do 1000 Euro w sytuacji, jeśli oczywiście czyn ten nie jest klasyfikowany jako przestępstwo z art. 593 włoskiego kodeksu karnego i nie podlega karze pieniężnej z niego wynikającej w wysokości do 2500 Euro lub karze pozbawienia wolności do 1 roku. Kara wynikająca z kodeksu karnego może stać się jeszcze wyższa, jeśli konsekwencją nieudzielenia pomocy będzie pogorszenie stanu zdrowia osoby poszkodowanej albo jej śmierć. Poszczególne regiony i gminy mogą samodzielnie wprowadzić kary administracyjne w celu zapewnienia bezpieczeństwa na stokach.
Od 1 stycznia 2022 roku powyższa ustawa zostanie zastąpiona przez nowy Dekret legislacyjny nr 40 z 28 lutego 2021, który utrzymuje wyżej opisane zasady bezpieczeństwa, rozszerzając je o niektóre aspekty, a ponadto, wprowadza istotne nowości, z których najważniejsze to:
- Obowiązek posiadania kasku ochronnego dla nieletnich uprawiających jakikolwiek sport zimowy, tj. narciarstwo, snowboard, telemark, ale także zjazdy na sankach! Kara administracyjna przewidziana za nieprzestrzeganie powyższego obowiązku to sankcja pieniężna w wysokości od 100 do 150 euro;
- Obowiązek posiadania polisy ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej!
Kara administracyjna przewidziana za nieprzestrzeganie powyższego obowiązku to sankcja pieniężna w wysokości od 100 do 150 euro oraz odebranie skipassu.
- Zakaz uprawiania sportów zimowych wymienionych w ustawie w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem substancji toksycznych/narkotyków!
Organy kontrolne mają prawo przeprowadzić kontrolę na stoku, a w razie pozytywnego wyniku kontroli odprowadzić daną osobę do wyspecjalizowanej struktury na badanie na występowanie powyższych substancji w organizmie.
Kara administracyjna za uprawianie sportu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem substancji toksycznych/narkotyków to sankcja pieniężna wynosząca od 250 do 1000 Euro, oczywiście, tylko wtedy, gdy zachowanie danej osoby nie będzie spełniało znamion przestępstwa, ponieważ w takim przypadku stosowane będą przepisy włoskiego kodeksu karnego.
- Do obowiązku udzielenia pomocy został dodany obowiązek powiadomienia o wypadku personelu zarządzającego stokiem;
- Nowy dekret podkreśla, iż aby zjeżdżać z tras o najtrudniejszym poziomie trudności, z tzw. „czarnych” tras, należy mieć bardzo wysoki poziom umiejętności.
Co warto zrobić, aby w miarę możliwości ustrzec siebie i najbliższych przed nieprzyjemnymi następstwami ewentualnych kolizji z innymi użytkownikami stoku?
Pierwszym warunkiem cieszenia się jazdą na nartach oczywiście jest zastosowanie się do wyżej wymienionych zasad bezpieczeństwa oraz zachowanie dużej dozy ostrożności i wyobraźni dotyczącej nieraz trudnych do przewidzenia zachowań innych uczestników ruchu na stoku.
Drugim elementem, który zagwarantuje komfort wakacji, jest wykupienie odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej. Istotną kwestią do rozważenia przy wykupywaniu ubezpieczenia jest wysokość kwoty, na jaką ubezpieczamy ewentualne koszty pomocy ratunkowej, leczenia, ale także odszkodowania, które być może będziemy zmuszeni wypłacić osobom trzecim. Weźmy pod uwagę, że jeśli z powodu naszej winy zderzymy się z obywatelem Włoch i zostanie on poważnie poszkodowany, to odszkodowanie, które będziemy musieli wypłacić, zostanie obliczone na podstawie włoskich tabeli i według włoskich stawek, co może stanowić dla nas horrendalną kwotę.
Kolejna rada: nie zjeżdżajmy sami! W razie jakiegokolwiek zajścia dobrze byłoby, żeby ktoś z nami był, potrafił zainterweniować oraz powiedzieć, jako naoczny świadek, co tak naprawdę się wydarzyło. Nieraz na stokach są zainstalowane kamery, w momencie zdarzenia warto się zatem rozejrzeć, czy taka właśnie kamera nie zarejestrowała jego przebiegu. Policja na stoku czy też wzywani do wypadku Karabinierzy przybywają najczęściej już po zdarzeniu i nie opisują dynamiki incydentu, którego nie widzieli, spisują natomiast opis faktów przekazany przez bezpośrednich uczestników zajścia oraz te osoby, które widziały, co się stało. W myśl obowiązujących przepisów, zarówno tych aktualnych na dzień dzisiejszy, jak i tych, które wejdą w życie w styczniu przyszłego roku, przy wypadkach narciarskich istnieje domniemanie współodpowiedzialności uczestników zderzenia, a więc jeśli nie udowodnimy, że nie jesteśmy odpowiedzialni za zajście, to zostaniemy uznani co najmniej za współwinnych.
Co zrobić, jeśli zostaliśmy poszkodowani w wypadku narciarskim?
Po kolizji, w której braliśmy udział i w której zostaliśmy poszkodowani, mamy do wyboru dwie przewidziane w prawie możliwości działania, a mianowicie drogę cywilną mającą na celu wyegzekwowanie wypłaty odszkodowania oraz drogę karną, która za główny cel stawia ukaranie sprawcy zdarzenia, a dopiero później wypłatę odszkodowania.
Odnośnie do pierwszej opcji, przede wszystkim musimy zdobyć od sprawcy wypadku lub od Policji czy Karabinierów, którzy interweniowali po zdarzeniu, dane sprawcy. Następnie, najlepiej byłoby, żebyśmy wystosowali pismo z roszczeniem odszkodowawczym, zastrzegając sobie jednak prawo do określenia dokładnej wartości szkody po zakończeniu leczenia, jeśli przewidywane jest leczenie długoterminowe. Jeśli uszczerbek na zdrowiu jest dość poważny, to warto przyjechać do Włoch i poddać się na miejscu badaniu przez włoskiego biegłego sądowego, gdyż sposób obliczania stopnia uszczerbku na zdrowiu w Polsce różni się znacząco od tego w systemie włoskim. Relację włoskiego lekarza – biegłego sądowego dołączamy do właściwego pisma z roszczeniem odszkodowawczym skierowanym do sprawcy wypadku lub do towarzystwa ubezpieczeniowego, jeśli już zostało przez sprawcę wskazane. Do wyceny tzw. szkody biologicznej, tj. uszczerbku na zdrowiu, dodajemy straty materialne oraz ewentualną stratę moralną, którą należy osobno udokumentować. Jeśli sprawy nie uda się rozwiązać w powyższy pozasądowy sposób, wtedy należy wystąpić do sądu z pozwem przeciwko sprawcy wypadku.
Drugą opcją jest złożenie skargi karnej, która w niektórych przypadkach może być wszczęta z urzędu. Przy lekkich obrażeniach ciała termin na złożenie skargi wynosi 3 miesiące od daty wypadku.
Życzymy udanych zimowych wyjazdów!
Avv. Agnieszka Janusz (janusz@franzosi.com)
Avv. Agata Sobol (sobol@franzosi.com)
